Trwa konserwacja zabytkowych nagrobków na Cmentarzu Parafialnym – wspólne dzieło parafii, samorządu i społeczników
Treść
Na Cmentarzu Parafialnym w Gorlicach od kilku miesięcy trwają prace konserwatorskie przy sześciu zabytkowych nagrobkach o wyjątkowej wartości historycznej, artystycznej i edukacyjnej. Akcja prowadzona jest w ramach inicjatywy Komitetu ds. Ratowania Zabytków Cmentarza Parafialnego, powstałego z porozumienia pomiędzy Parafią pw. Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Gorlicach – reprezentowaną przez proboszcza ks. Stanisława Ruszela oraz Towarzystwem Opieki nad Zabytkami Powiatu Gorlickiego. Nadzór konserwatorski nad przedsięwzięciem sprawuje dr Janusz Sarkowicz z Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, a wykonawcą prac jest Szymon Modrzejewski – kamieniarz i konserwator z wieloletnim doświadczeniem, specjalizujący się w remontach konserwatorskich kamiennych nagrobków w regionie karpackim.
Projekt realizowany jest dzięki wsparciu finansowemu Urzędu Miejskiego w Gorlicach i Starostwa Powiatowego w Gorlicach, a znaczna część środków pochodzi również z corocznych kwest na ratowanie zabytków gorlickiej nekropolii, organizowanych 1 i 2 listopada przez społeczników, młodzież i parafian. Dzięki ofiarności mieszkańców możliwe jest prowadzenie regularnych prac konserwatorskich i stopniowe przywracanie dawnych walorów estetycznych zabytkowym nagrobkom.
Cmentarz Parafialny w Gorlicach stanowi niezwykle ważną część dziedzictwa kulturowego miasta oraz regionu, będąc miejscem spoczynku wielu osób, które odegrały istotną rolę w życiu lokalnej społeczności. Wytypowane do prac obiekty sepulkralne wyróżniają się wysokimi walorami historycznymi, artystycznymi i naukowymi, a ich stan zachowania wymagał pilnej interwencji konserwatorskiej, aby zapobiec nieodwracalnym zniszczeniom oraz utracie oryginalnej substancji zabytkowej.
Poniżej przedstawiono szczegółowe uzasadnienie prac przy każdym z sześciu nagrobków. Do tegorocznej konserwacji wytypowano sześć nagrobków wpisanych do rejestru zabytków województwa małopolskiego.
Jednym z nich jest nagrobek Karola Neumanna, właściciela folwarku w gorlickim Łęgu, przedstawiciela rodziny przedsiębiorców i ziemian związanych z miastem od połowy XIX wieku.
Konserwacji poddawany jest również nagrobek Emila Wolniewicza (zm. 1910) – adwokata, burmistrza Gorlic w latach1906–1907, społecznika i filantropa. Jako burmistrz dbał o rozwój infrastruktury miejskiej, wspierał szkolnictwo i inicjatywy obywatelskie.
Kolejny obiekt to nagrobek Dymitra Czechowskiego (1857-1925), filologa klasycznego, dyrektora gorlickiego gimnazjum, radcy szkolnego i znanego działacza na rzecz szkolnictwa.
W gronie odnawianych obiektów znalazł się również nagrobek Adama Żurowskiego herbu Leliwa, przedstawiciela rodziny ziemiańskiej, która odegrała ważną rolę w krajobrazie administracyjnym i gospodarczym Biecza i Gorlic w XIX wieku.
Prace obejmują także nagrobek Jana Władysława Majewicza (1872-1906), urzędnika administracji skarbowej, i jego syna Stanisława (1903-1905). Nagrobek z charakterystyczną złamaną kolumną – symbolem przerwanego życia – to przykład typowego dla przełomu XIX i XX wieku wzornictwa katalogowego, popularnego w warsztatach kamieniarskich Galicji.
Szósty z odnawianych pomników upamiętnia Józefa Bobera (1869-1921), nauczyciela, inspektora szkolnego i działacza oświatowego. Był on jednym z pionierów nowoczesnego systemu edukacji w regionie gorlickim.
Każdy z tych nagrobków stanowi cenny zabytek sepulkralny, wymagający specjalistycznej interwencji konserwatorskiej: oczyszczenia, konsolidacji kamienia, rekonstrukcji detali i wymiany skorodowanych elementów metalowych. Na gorlickiej nekropolii znajduje się blisko 200 zabytkowych nagrobków. Dzięki wspólnej inicjatywie parafii, Towarzystwa Opieki nad Zabytkami, samorządu i mieszkańców do tej pory udało się odnowić już 30 nagrobków oraz dwie kaplice grobowe. To imponujący rezultat kilkuletniej, konsekwentnej pracy wielu osób i instytucji. Nadal jednak około 150 nagrobków oczekuje na konserwację, a ich stan z roku na rok ulega pogorszeniu.
Źródło: materiał prasowy Towarzystwa Opieki nad Zabytkami Powiatu Gorlickiego
