Zapowiedź konferencji „Talerhof. Pierwszy obóz internowania w Europie”

Treść

Obóz w Talerhofie, założony w 1914 roku przez władze Austro-Węgier, był jednym z pierwszych obozów internowania w najnowszej historii. Stał się miejscem cierpienia tysięcy galicyjskich Rusinów, w tym Łemków, którzy zostali uznani za „niepewnych politycznie” obywateli cesarstwa. W warunkach niemal zupełnego braku infrastruktury – baraków, odpowiedniego zaopatrzenia, a nawet podstawowych środków higieny – przetrzymywano tam ludzi podejrzanych o sympatyzowanie z carską Rosją. Wystarczyło wskazanie sąsiada bądź posiadanie w domu literatury w zapisie cyrylicznym, żeby być aresztowanym, a następnie skierowanym do obozu.

Był to obóz o wieloetnicznym charakterze. Przetrzymywano w nim nie tylko Rusinów, ale też Polaków, Rumunów, Słowaków, Żydów, Ukraińców, Romów i Rosjan. Wielu z nich przypłaciło  internowanie zdrowiem, a w wielu przypadkach również życiem. Obóz funkcjonował do 1917 roku.

110 lat po tych wydarzeniach wciąż warto zadawać pytania: co doprowadziło do tych represji? Jakie mechanizmy społeczne i polityczne sprawiły, że tak łatwo pozbawiono niewinnych ludzi wolności, a czasem także życia?

Próba odpowiedzi na te pytania będzie osią konferencji naukowej, która odbędzie się 6 grudnia 2024 r. w Kasztelu w Szymbarku – oddziale Muzeum Dwory Karwacjanów i Gładyszów w Gorlicach.

Dlaczego Talerhof wciąż jest ważny?
Historia Talerhofu to nie tylko dramat społeczności galicyjskich Rusinów. To również ilustracja uniwersalnych procesów, które prowadzą do stygmatyzacji i prześladowań grup uznanych za „inne” lub stanowiących „zagrożenie” dla porządku politycznego.

W czasach I wojny światowej Talerhof stał się symbolem konsekwencji wojennej paranoi i szpiegomanii, w których granice między realnym zagrożeniem a wyimaginowanym wrogiem przestały istnieć. Dziś, gdy temat migracji, tożsamości narodowej i relacji międzykulturowych nadal budzi silne emocje, warto powrócić do tej historii, by zrozumieć, jak łatwo lęk i propaganda mogą doprowadzić do tragedii.

Planowana konferencja naukowa ma na celu nie tylko upamiętnienie ofiar Talerhofu, ale także szerszą refleksję nad mechanizmami historycznymi, które przyczyniły się do prześladowań.

W programie przewidziano trzy panele tematyczne. W pierwszym prelegenci przyjrzą się genezie powstania obozu na tle polityki narodowościowej Monarchii Austro-Węgier. W drugim panelu omówione zostaną doświadczenia Talerhofu z późniejszymi polskimi obozami jenieckimi. Trzeci panel tematycznie skupi się na formach upamiętniania ofiar Talerhofu oraz jego obecności w rusińskich tekstach kultury.

Wśród zaproszonych prelegentów znajdują się wybitni badacze i regionaliści, którzy przedstawią różne aspekty dramatycznych wydarzeń związanych z Talerhofem oraz ich wpływ na społeczność łemkowską i szerszy kontekst historyczny Europy Środkowo-Wschodniej.

Historia obozu w Talerhofie, choć bolesna, przypomina, do czego prowadzi dehumanizacja, wykluczenie i polityka oparta na uprzedzeniach. Pokazuje jak kruchy bywa porządek społeczny w czasach kryzysu i jak łatwo mechanizmy wykluczenia mogą prowadzić do tragedii.

Konferencja odbędzie się 6 grudnia 2024 r. w Kasztelu w Szymbarku – oddziale Muzeum Dwory Karwacjanów i Gładyszów w Gorlicach, początek godzina 10.30. Wstęp jest wolny. Konferencja będzie także transmitowana na żywo na kanale YouTube Lem.fmTV (https://www.youtube.com/@tvlemfm).

Źródło: Ruska Bursa w Gorlicach