Wystawa RE-NOWACJE w Pawilonie Historii Miasta
Treść
W minionych latach wiele cmentarzy z okresu I wojny światowej w regionie przeszło kompleksowe remonty. Efekty tych prac prezentuje wystawa „RE-NOWACJE. Cmentarze Wielkiej Wojny w Małopolsce po stu latach” udostępniona w Pawilonie Historii Miasta Gorlice.
Wystawa odbywa się w ramach promocji Znaku Dziedzictwa Europejskiego i ukazuje efekty remontów wykonanych na nekropoliach rozrzuconych na terenach dawnej Galicji Zachodniej. Ekspozycja będzie prezentowana do 21 marca 2022 r.
Na liście odrestaurowanych i prezentowanych na wystawie obiektów znalazła się także gorlicka perełka – Cmentarz Nr 91.
Celem wydarzenia jest promocja zabytkowych, małopolskich cmentarzy pierwszowojennych. Mamy się czym pochwalić – w regionie znajduje się wiele takich obiektów. Utrzymanie nekropolii jest naszym obowiązkiem – zarówno wobec poległych, jak i przyszłych pokoleń.
Jak zaznaczyła autorka scenariusza wystawy Agnieszka Partridge, tytuł ekspozycji odzwierciedla zakres prac konserwatorskich. Niejednokrotnie bowiem cmentarz wojenny jest odtwarzany po zniszczeniach od nowa, pojawiają się na nim elementy jak bramy, ogrodzenia, formy pomników, dawno niewidziane, ponieważ w ciągu stu lat uległy destrukcji i zostały wymazane ze zbiorowej pamięci.
Począwszy od lat 90. XX wieku – przypomniano podczas wystawy – niszczejące cmentarze wojenne z obszaru Galicji Zachodniej, wcześniej zaniedbywane, bądź pozostawione bez opieki, wraz ze wzrostem świadomości historycznej, stawały się obiektami zainteresowania i podlegały różnego rodzaju działaniom ochronnym. Remontowane były przez urzędy gmin, osoby prywatne, stowarzyszenia, starostwa powiatowe przy udziale finansowym Austriackiego Czarnego Krzyża.
W ostatnich latach prowadzona jest intensywna i planowa akcja remontów tych obiektów z udziałem Wydziału Rewaloryzacji Zabytków Krakowa i Dziedzictwa Narodowego, Małopolskiego Urzędu Wojewódzkiego przy wydatnym udziale samorządów wielu gmin Małopolski. Akcja ta objęła już kilkadziesiąt obiektów znajdujących się na terenie województwa małopolskiego, a szczytowym osiągnięciem prac prowadzonych w latach 2013-2019, było odbudowanie drewnianej kaplicy projektu słowackiego architekta Dusana Jurkovica oraz odrestaurowanie cmentarza wojennego nr 123 w Łużnej-Pustkach. Cmentarzowi temu, Komisja Europejska decyzją z lutego 2016 roku nadała miano Znaku Dziedzictwa Europejskiego, co symbolicznie podkreśliło historyczne znaczenie innych cmentarzy z lat 1914-1918 położonych na terenie Małopolski.
Małopolska jest miejscem wiecznego spoczynku żołnierzy wielu narodowości, którzy ginęli w walkach i umierali w okopach w czasie I wojny światowej. Na terenie Galicji Zachodniej powstało ok. 400 cmentarzy, upamiętniających ok. 70 tys. poległych żołnierzy, m.in.: Polaków, Austriaków, Rosjan, Niemców, Ukraińców, Węgrów i Słoweńców.
Cmentarze z I wojny światowej na terenie dawnej Galicji Zachodniej skrywają ciała ofiar walk toczonych w latach 1914-15. W tym okresie front broniony był przez armię austro-węgierską oraz pruską i Legiony Polskie przed naporem Rosjan. Tym ostatnim udało się podejść aż pod Kraków, ale od grudnia 1914 r. powoli byli odpychani na wschód. Decydującym starciem była bitwa pod Gorlicami - która trwała od 2 do 5 maja 1915 r.
Źródło: dzieje.pl; muzeum.gorlice.pl; mat. własne
