Dzisiaj – dokładnie w 80. rocznicę likwidacji gorlickiego getta, odbyły się uroczystości upamiętniające te tragiczne wydarzenia. Mieszkańcy i zaproszeni goście zgromadzili się pod pomnikiem u zbiegu ul. Krzywej i Strażackiej, gdzie tradycyjnie przeprowadzony został Apel Pamięci, który poprowadzili przedstawiciele Sądeckiego Sztetla.
Po apelu, głos w imieniu Burmistrza Miasta Gorlice Rafała Kukli zabrał jego Zastępca Łukasz Bałajewicz.
W dolinie Ropy, przez stulecia historia pisana była wieloma językami, wieloma kulturami, wieloma religiami, a także wieloma tragediami. Była domem dla Pogórzan, Łemków i Żydów, którzy jako sąsiedzi dzielili ze sobą ten kawałek karpackiej ziemi. – mówił Zastępca Burmistrza Łukasz Bałajewicz.
Aby zrozumieć skalę tragedii, wyobraźmy sobie, że zamordowanych zostaje połowa mieszkańców Gorlic. Znikają nasi sąsiedzi, znajomi, osoby, które codziennie mijaliśmy na ulicy. Pustoszeją ulice, sklepy, codzienne miejsca spotkań. – dodał Łukasz Bałajewicz.
W trakcie uroczystości, okolicznościowy list w imieniu Poseł na Sejm RP Barbary Bartuś odczytał Radny Rady Miasta Robert Gryzik.
W uroczystości, na zaproszenie Burmistrza Rafała Kukli, udział wzięli goście, m.in. II Wicewojewoda Małopolski Mateusz Małodziński, przedstawicielka Konsulatu Generalnego Niemiec w Krakowie Konsul Ursula Maier, Radna Województwa Małopolskiego Jadwiga Wójtowicz, Wicestarosta Powiatu Gorlickiego Stanisław Kaszyk, Wójt Gminy Gorlice Jan Przybylski, Przewodniczący Rady Powiatu Witold Kochan, Przewodniczący Rady Miasta Gorlice Robert Ryndak, Radni Rady Miasta Gorlice i Powiatu Gorlickiego, Anna Czocher z Oddziałowego Biura Badań Historycznych Instytutu Pamięci Narodowej w Krakowie, przedstawiciele Sądeckiego Sztetlu - Łukasz Połomski, Edyta Danielska i Artur Franczak, Gorlickiej Rady Seniorów, Stowarzyszenia Miłośników Ziemi Gorlickiej oraz ks.Stanisław Kogut Proboszcz Parafii św. Andrzeja Boboli, który odmówił modlitwę w intencji pomordowanych.
Tuż po apelu i złożeniu wieńców, na Placu Dworzysko, zobaczyliśmy przejmującą uliczną etiudę teatralną pt. „Puste ulice” w wykonaniu Grupy Teatralnej Otwarte Drzwi pod kierunkiem Tomasza Tajaka z Gorlickiego Centrum Kultury.
Aktorzy wymownym, milczącym marszem ruszyli z ulicy Piekarskiej, w stronę Maślanego Rynku. Tam właśnie zostały odczytane wspomnienia gorliczan i przywołane obrazy dni, kiedy likwidowane było gorlickie getto. Historie, które można było usłyszeć, zaczerpnięte zostały z książki „Gorlickie ulice – tak je pamiętamy Stróżowska” Urszuli Karasińskiej. Teatralny obraz pozbawiony zbędnych efektów, był upamiętnieniem 80. rocznicy likwidacji gorlickiego getta i oddaniem hołdu znanym i bezimiennym ofiarom tamtych dni.
Uroczystość prowadził Dyrektor Gorlickiego Centrum Kultury Janusz Zięba.
Galeria zdjęć z wydarzenia dostępna TUTAJ.
Gorliccy Żydzi
Ziemia Gorlicka przez stulecia była miejscem współistnienia trzech kultur: Pogórzan, Łemków i Żydów, czyli katolików, grekokatolików, prawosławnych i wyznawców judaizmu. Przed II wojną światową kwitło życie kulturalne i religijne gorlickich Żydów, skoncentrowane wokół odbudowanej synagogi przy ulicy Piekarskiej. Duża część społeczności żydowskiej zaczynała ulegać zasymilowaniu, modernizując swój tradycyjny sposób życia. Powszechne było przekonanie, że Żydzi są ważnym elementem życia miasta i podobnie jak wszyscy mieszkańcy dążą do odbudowy zrujnowanego wojną regionu i jego gospodarki. Podkreślano wręcz wyjątkowo dobre stosunki polsko-żydowskie panujące w mieście.
Wraz z wybuchem wojny część gorlickich Żydów uciekła na wschód. Po 17 września kilkaset osób zostało zatrzymanych przez Rosjan i zesłanych do łagrów w głąb Związku Radzieckiego. Szacuje się, że na Syberii wojnę przeżyło ok. 100 gorlickich Żydów.
7 września 1939 roku do Gorlic wkroczyli Niemcy. Zaraz po zajęciu miasta rozpoczęli szykany wobec ludności żydowskiej. Żydów obowiązywały takie same zarządzenia na terenie całej Generalnej Guberni. Gorlice nie były wyjątkiem.
W połowie października 1941 roku utworzono na terenie Gorlic getto. Oprócz 3500 miejscowych Żydów, umieszczono na niewielkiej przestrzeni ludność żydowską przesiedloną także z okolicznych miejscowości. Od wiosny 1942 roku zaczęła się stopniowa, systematyczna likwidacja ludności żydowskiej w gettcie, dokonywana przez Niemców oraz policję ukraińską. Ostateczna likwidacja getta gorlickiego miała miejsce w sierpniu 1942 roku. W dniach 14-19 sierpnia Niemcy dokonali na terenie miasta, w tzw. Buciarni oraz w lesie Garbacz, egzekucji ok. 900 osób. Wywiezieni Żydzi gorliccy zostali zamordowani w Bełżcu prawdopodobnie 20 sierpnia 1942 roku.
Galeria zdjęc z próby spektaklu poniżej.